Nawracające erozje rogówki
Zespół nawracających ubytków nabłonka rogówki (RCE) wywołuje nieprawidłowe przyleganie nabłonka rogówki przez co powstają uciążliwe ubytki. Choroba może praktycznie wystąpić u osób w każdym wieku, jednak najczęściej rozpoznawana jest ok. 50 roku życia. Cierpi na nią coraz więcej chorych mieszkający w krajach rozwijających się.
Przyczyny
Chorobę najczęściej wywołują urazy powierzchniowe rogówki. Może to być zadrapanie, nawet paznokciem lub przy pomocy drobnego przedmiotu. Nawracające erozje mogą być także skutkiem delikatnych urazów mechanicznych i mogą rozwinąć się nawet po wielu latach, kiedy to już zdążyliśmy zapomnieć o niewielkim urazie. Nawracające erozje bywają także problematyczne dla osób chorujących na cukrzycę, gdyż utrudniają jej skuteczne leczenie. Dokładne przyczyny powstawania erozji nie są jeszcze jednoznacznie określone. Być może odpowiedzialne są za to 2 enzymy, żalatynaz MMP-2 i MMP-9.
Objawy
Niezależnie od przyczyny powstania erozji rogówki jej objawami są silny ból, światłowstręt, łzawienie, przymglenie widzenia, a często także przekrwienie gałki ocznej. Objawy występują najczęściej rano, zaraz po przebudzeniu. Towarzyszący objawom spadek ostrości wzroku w okresach pomiędzy epizodami choroby zazwyczaj wraca do poziomu sprzed dolegliwości. Do trwałego obniżenia ostrości wzroku może dojść po kilkukrotnych, uporczywych, trudno gojących się nawrotach bądź też w przypadku centralnie umiejscowionej erozji.
W zespole nawrotowych erozji nabłonek rogówki bardzo łatwo zsuwa się z jej powierzchni. Jest to spowodowane jego złym przyleganiem do blaszki granicznej przedniej, co wiąże się z nieprawidłowościami w kompleksie przylegania nabłonkowo-stromalnego. Badania histologiczne wykazały przede wszystkim zmniejszenie ilości hemidesmosomów z towarzyszącym oddzieleniem błony podstawnej.
Leczenie
Jak sama nazwa wskazuje erozja ma skłonności do nawracania. Skuteczne leczenie jest trudne zarówno dla pacjenta jak i dla okulisty i często niestety nie przynosi zadowalających efektów. Można wyróżnić 4 sposoby leczenia nawracającej erozji rogówki
Leczenie farmakologiczne
Wskazane jest stosowanie kropli i maści do oczu, opatrunku uciskowego, które jednak nie sprawdzają się u wszystkich pacjentów. Maść warto stosować na noc, kiedy oczy są zamknięte. Podanie środków na noc zapobiega wysuszeniu rogówki przez wiele godzin podczas snu. Pacjenci borykający się z erozjami powinni stosować maści i krople regularne nawet do 3. miesięcy po ustąpienie ataku erozji. Dekstran i metyloceluloza przynoszą ulgę pacjentowi borykającemu się z erozjami. Środki hiperosmotyczne, które można znaleźć w popularnych maściach dostępnych w sklepach, zmniejszają obrzęk rogówki, co działa zarówno łagodząco na odczucia pacjenta, a także pozwalają na wiązanie się kompleksu wiążącego. Te substancje powinny być stosowane od 6. do nawet 12. miesięcy. Oczywiście dawki leków i intensywność ich przyjmowania należy skonsultować z lekarzem okulistą.
Lecznicze za pomocą soczewek kontaktowych
Kolejną metodą stosowaną w przypadku erozji jest wykorzystanie leczniczych soczewek kontaktowych, które skutecznie chronią rogówkę. U niektórych pacjentów zauważono, że soczewki wspomagają procesy regeneracyjne rogówki. Niestety jednak soczewki nie są w stanie zapobiec pojawianiu się nawracających erozji.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne podejmowane jest w momencie, gdy nie sprawdzi się leczenie farmakologiczne ani za pomocą soczewek kontaktowych. Tego typu metodę stosuje się także w przypadku częstych nawrotów dolegliwości subiektywnych albo też przy występowaniu powikłań. Podjęcie się leczenia chirurgicznego następuje po konsultacji z lekarzem, i jest zależne od nasilenia i miejsca występowania erozji, a także ogólnego stanu pacjenta.
Najczęściej wykonuje się usunięcie mechaniczne nabłonka rogówki i aplikowanie maści z opatrunkiem uciskowym. Jednak częstość nawrotów sięga w tej metodzie 18%. Do innych metod chirurgicznych należą:
- keratektomia powierzchowna,
- mikrokoagulacja czy
- kauteryzacja błony Bowmana.
Jednak również przy zastsoswaniu tych metod nie ma 100% pewności, ze erozje nie będą powracały. Częstość nawrotów erozji po mechanicznym usunięciu nabłonka i keratektomii powierzchownej, np. wiertłem diamentowym, wynosi do 25%. Metoda ta pozostawia liczne nierówności i ziarnistości podnabłonkowe, utrzymujące się do 3 miesięcy po zabiegu. Ze względu na znaczne niebezpieczeństwo powstania odczynu zapalnego i bliznowacenia zabiegi te wykorzystywane są zazwyczaj u pacjentów z trudno gojącymi się nawrotowymi erozjami, po zastosowaniu innych metod leczenia.
Leczenie laserowe
Delikatne, powierzchniowe zmiany w rogówce można leczyć laserem Nd:YAG, po wcześniejszym usunięciu nieprawidłowego nabłonka rogówki lub poprzez nabłonek. Inną powszechnie wykorzystywaną metodą jest fotokeratektomia terapeutyczna (PTK). Laser ekscymerowy pomaga w modelowaniu lub usuwaniu niepotrzebnej tkanki z rogówki. Zabieg leczy powierzchniowe zmiany, dlatego jest mało inwazyjny i nie wywołuje praktycznie żadnych powikłań. Dzięki skutecznej fotokeratektomii można wyleczyć dolegliwości takie jak ból, światłowstręt, poprawić ostrość widzenia, usunąć niezborność nieregularną itp. Stwierdzono, iż na częstość nawrotów po PTK nie ma wpływu częstość nawrotów występująca przed tym zabiegiem, natomiast uważa się, iż ma znaczenie wiele innych czynników, z których zasadniczym jest sposób wykonania zabiegu. Zbyt mała strefa fotoablacji, płytka bądź niedokładna fotoablacja mogą spowodować znaczne zmniejszenie skuteczności zabiegu. Zabiegi można powtarzać, uzupełniając obszar erozji kolejnymi punktowymi fotoablacjami.
